Kostimulatie

Kostimulatie is een term uit de immunologie die verwijst naar de tweede signaal die nodig is voor de volledige activatie van T-cellen. Bij T-celactivatie is de herkenning van een antigen via de T-celreceptor (TCR) essentieel, maar zonder kostimulatie blijft de T-cel inactief of kan deze apoptose ondergaan. Kostimulatorische signalen komen vooral van antigen-presenterende cellen (APC’s) zoals dendritische cellen, macrofagen en B-cellen, die moleculen tot expressie brengen die de T-celrespons versterken.

De belangrijkste kostimulatorische routes omvatten de interactie tussen CD28 op T-cellen en B7-moleculen (CD80/CD86) op APC’s, wat de productie van IL-2 stimuleert en clonaal uitgroeien mogelijk maakt. Een tegengesteld signaal komt van CTLA-4, dat bindt aan B7 en een remmende werking heeft. CD40L op T-cellen kan ook signaleren naar B-cellen en APC’s, wat B-celactivering en antibody-responds stimuleert. Er bestaan daarnaast andere kostimulerende routes zoals OX40 (CD134), 4-1BB (CD137) en ICOS, die de kwaliteit en duur van T-celresponsen beïnvloeden.

Kostimulatie heeft belangrijke klinische implicaties. Versterkte kostimulation kan immuunresponsen versterken, bijvoorbeeld bij kankertherapie door het blokkeren van inhiberende signalen. Omgekeerd kan onderdrukking van kostimulation worden toegepast om tolerantie te bereiken, bijvoorbeeld in auto-immuunziekten en bij transplantaties. Voorbeelden hiervan zijn het blokkeren van CD28-B7 interactie met een CD28-blokkerende therapie (zoals CTLA-4-Ig, abatacept) en de therapeutische inzet van checkpointremmers die inhibitoire signalen verminderen of verwijderen. Kostimulatie blijft een centraal onderwerp in immunologisch onderzoek en klinische toepassingen.