Kopvormen

Kopvormen verwijst naar de variatie in schedelvorm bij mensen en sommige primaten, traditioneel beschreven aan de hand van de verhouding tussen schedellengte en schedelbreedte. De belangrijkste maatstaf is de craniaal index, berekend als (breedte / lengte) × 100, waarbij lengte de maximale schedellengte en breedte de maximale breedte meet. Op basis hiervan worden doorgaans drie hoofdtypes onderscheiden: langhoofdige schedels (dolichocefaal), gemiddeld (mesocefaal) en breedhoofdige schedels (brachycefaal).

De drie hoofdtypes worden vaak als volgt beschreven: langhoofdige schedels vertonen een relatief lange kruin en een lage breedte, gemiddeld type heeft een meer rechte verhouding tussen lengte en breedte, en breedhoofdige schedels hebben een bredere schedel ten opzichte van de lengte. De meting gebeurt met standaard antropometrische punten en landen in een werkkundige beschrijving van schedelkenmerken.

Historisch gezien werd kopvormen gebruikt als proxy voor bevolkingsafstamming in raciale typologieën, vooral in de late 19e en vroege 20e eeuw. Sindsdien is hier veel kritiek op geleverd: de variatie in schedelvorm binnen populaties is groot, beïnvloed door genetische factoren, omgevingsinvloeden en ontwikkelingsomstandigheden, en eenvoudige typologieën sluiten de complexiteit van menselijke diversiteit meestal uit.

In hedendaagse praktijk worden kopvormen vooral descriptief gebruikt in de forensische en archeologische context, als onderdeel van een uitgebreide beschrijving van schedelkenmerken. De craniaal index wordt nog steeds gemeten, maar niet gebruikt als bewijs van ras; interpretaties hangen af van een bredere context, met aandacht voor biases, taphonomie en leeftijd.