Inkomensschommelingen

Inkomensschommelingen, vaak vertaald als inkomenvariatie, verwijst naar de variatie in het inkomen van huishoudens over tijd en tussen verschillende huishoudens. Het begrip omvat zowel schommelingen in arbeidsinkomen als in inkomen uit overige bronnen, zoals transfers en vermogensinkomsten. In de literatuur wordt vaak onderscheid gemaakt tussen permanente (langdurige) en transitoria (korte termijn) inkomenscomponenten, waarmee men de oorsprong en duur van de schommelingen probeert te onderscheiden.

Oorzaken van inkomensschommelingen zijn onder meer economische ontwikkelingen zoals conjunctuurcycli en werkgelegenheidsrisico, veranderingen in uren en loon, contractvormen (vast, tijdelijk, deeltijd) en seizoenswerk. Daarnaast spelen beleidsveranderingen in belastingen en transferuitkeringen een rol, net als schommelingen in kapitaalinkomsten bij vermogende huishoudens. Secundaire factoren zijn regionaal economische verschillen, beroepssectoren en de mate van inkomenszekerheid en toegang tot krediet.

Meetbaar en conceptueel onderscheiden economen vaak tussen disposable income (na belastingen en uitkeringen) en market income, en tussen de transitory en permanente componenten van inkomensstromen. Economische modellering gebruikt statistische maatstaven zoals volatiliteit en schommelingsindices, evenals paneldata om individuele levensloopkansen te traceren. Het begrip is relevant voor beleidsanalyse doordat inkomensschommelingen consumptie, armoede en financiële stress beïnvloeden.

Gevolgen van inkomensschommelingen zijn onder meer onzekerheid bij huishoudens, verhoogde spaar- en schuldenaccumulatie, en draagvlak voor investeringen in kinderen en gezondheid. Bescherming komt van automatische stabilisatoren zoals werkloosheidsuitkeringen en belastingkredieten, aangevuld met actief arbeidsmarktbeleid en prudent financieel beheer. Data over inkomensschommelingen komen uit panelstudies en administratieve registers, bijvoorbeeld in EU-SILC en longitudinale Amerikaanse datasets.