Homologiczne

Homologiczne to przymiotnik używany w języku polskim do opisania relacji wynikających z homologii, czyli wspólnego pochodzenia lub zgodności z pewnym modelem. Termin znajduje zastosowanie w kilku dziedzinach nauki, najczęściej w biologii i chemii.

W biologii pojęcie homologiczności odnosi się do cech wywodzących się z wspólnego przodka. Struktury homologiczne to takie, które w różnych gatunkach mają wspólne pochodzenie anatomiczne, ale zostały przekształcone do różnych funkcji (np. kości przedramienia u człowieka, nietoperza i wieloryba). Geny homologiczne to geny w różnych organizmach wywodzące się od jednego, wspólnego genu przodkowego; mogą należeć do ortologów (między gatunkami) lub paralogów (w obrębie jednego genomu). Podczas mejozy chromosomy homologiczne parują się i mogą wymieniać material genetyczny w procesie crossing-over.

W chemii termin homologiczne odnosi się do serii homologicznej, czyli grupy związków chemicznych o tym samym rodzaju grup funkcyjnych, różniących się od siebie o jednostkę CH2. Przykłady to seria para?finowa alkanów (metan, etan, propan) oraz analogiczne serie alkoholi i aldehydów. Właściwości fizyczne, takie jak temperatura wrzenia, zmieniają się stopniowo wraz z liczba jednostek CH2.

Inne zastosowania terminu obejmują opisy relacji poradniczych, które są conceptually analogiczne lub oparte na wspólnym modelu badawczym, na przykład w porównawczej anatomii czy genetyce. W przeciwieństwie do homologicznych istnieją analogie, które powstają drogą konwergencji, a nie wspólnego pochodzenia.

Zobacz także: homologia, serii homologicznej, chromosomy homologiczne, geny homologiczne. Etymologia: z łacińskiego homologus, od greckiego homologos — zgodny, odpowiadający.