Dozimetria

Dozimetria, często nazywana również dozymetrią, jest dziedziną fizyki medycznej zajmującą się pomiarami i obliczeniami dawki promieniowania jonizującego otrzymywanej przez materię i organizmy. Celem dozimetrii jest ocena ekspozycji, ocena ryzyka zdrowotnego oraz optymalizacja procedur związanych z ochroną radiologiczną i terapią radiacyjną.

Jednostką dawki jest dawka pochłonięta, mierzona w grayach (Gy). Dawka równoważna i dawka skuteczna wyrażane są w sievertach (Sv); 1 Gy równa się 1 J/kg, a wartości w praktyce klinicznej podaje się często w mGy i mSv. Dawki w ochronie radiologicznej uwzględniają czynniki wagowe dla rodzaju promieniowania i tkanek, co pozwala oszacować ryzyko dla zdrowia.

Dozimetria obejmuje dosymetrię zewnętrzną, dotyczącą dawki pochłoniętej przez organizm od źródeł zewnętrznych, oraz dosymetrię wewnętrzną, dotyczącą dawki od radionuklidów wprowadzonych do organizmu. Stosuje się różne detektory i metody: jonizacyjne komory mierzące dawkę w wysokich zakresach, termoluminescencyjne detektory (TLD), luminescencję optyczną (OSL), diody półprzewodnikowe i filmową dozymetrię.

W medycynie dozymetria znajduje zastosowanie w radiodiagnostyce, radioterapii i nuklearnej medycynie. W radioterapii kluczowe jest planowanie dawki, używanie systemów planowania dawki (TPS), analizy izodaw i dawko-objętościowych histogramów (DVH). W dosymetrii wewnętrznej wykorzystuje się schemat MIRD, kumulowaną aktywność i wartości S. Badania dozymetryczne często wykorzystują symulacje Monte Carlo do modelowania rozkładu dawki w fantomach i tkankach. Dozimetria podlega również zasadzie ALARA i regulacjom ochrony radiologicznej, wraz z kalibracją, kontrolą jakości i standardami międzynarodowymi.