radionuklidów

Radionuklidy to nuklidy atomowe, które są radioaktywne, to znaczy ich jądro jest niestabilne i ulega rozpadowi, emitując promieniowanie jonizujące Alfa, Beta i/lub Gamma. Aktywność radionuklidu mierzy się w becquerelach (Bq), gdzie 1 Bq odpowiada jednej emisji rozpadu na sekundę.

Radionuklidy mogą być naturalne (na przykład uran, tor, radon) lub sztuczne (produkty reakcji jądrowych, szeroko stosowane w medycynie i przemyśle). Mają różne okresy półtrwania, od ułamków sekundy do miliardów lat, co wpływa na ich zastosowania, toksyczność i sposób zabezpieczenia przed ekspozycją. Rozpad prowadzi do powstawania kolejnych izotopów lub produktów końcowych, co determinuje ich długoterminowe oddziaływanie środowiskowe i biologiczne.

Radionuklidy znajdują zastosowania w wielu dziedzinach: w medycynie diagnostyce i terapii (na przykład technetu-99m w diagnostyce obrazowej, jod-131 w terapii tarczycy, lutet-177, cobalt-60), w przemyśle radiograficznym i źródłach do badań materiałowych, a także w nauce i datowaniu radiometrycznym (np. węglowy C-14, datowanie U-Pb). Pomiar aktywności i dawki realizuje się za pomocą liczniów scintylacyjnych, spektrometrii gamma i innych specjalistycznych detektorów.

Ochrona radiologiczna opiera się na zasadach ograniczania dawki (ALARA), kontroli ekspozycji, monitoringu środowiska i ścisłych regulacjach międzynarodowych i krajowych. W Polsce nadzór nad materiałami promieniotwórczymi sprawuje Państwowa Agencja Atomistyki (PAA). Niekontrolowana obecność radionuklidów w środowisku może prowadzić do narażeń biologicznych, dlatego stosuje się bezpieczne praktyki i zasadne składowanie.