Cyanidecomplexen

Cyanidecomplexen zijn coordiante verbindingen waarin het cyanide-ion CN- als ligand aan een metaalcentrum bindt. Cyanide is lineair en functioneert als zowel elektronendonor als π-acceptor ligand, wat leidt tot sterke M–CN-bindingen en uitgebreide backbonding. In veel cyanidecomplexen is het metaal vier- of zes-coördinatie, vaak met een octahedrale geometrie wanneer zes CN- liganden aanwezig zijn, maar ook andere coördinatiegetallen en netwerkelementen komen voor.

Een belangrijke groep vormt de hexacyanometalaten, genoteerd als [M(CN)6]n-. Voorbeelden zijn ferrocyanide [Fe(CN)6]4- (FeII) en ferricyanide [Fe(CN)6]3- (FeIII). Deze liganden zijn relatief stabiel en dienen als referentie- en redoxpartners in analytische chemie en elektrochemie. Een bekend voorbeeld van een cyanide-netwerk is Prussian blue, Fe4[Fe(CN)6]3·xH2O, een polycyclisch netwerk dat als pigment en in katalytische/elektrochemische toepassingen optreedt.

Naast discrete hexacyanometalaten kunnen CN- liganden ook als brug tussen meerdere metaalcentra optreden, waardoor uitgebreide netwerken ontstaan. Deze netwerken vertonen vaak hoge stabiliteit en inertie tegen substitutiereacties.

Synthese gebeurt vaak door reactie van metalen zouten met cyanide- of ferrocyanide-bronnen onder gecontroleerde pH- en oplosomstandigheden. Cyanidecomplexen spelen een rol in verschillende toepassingen: als pigment in Prussian blue, in elektroplating en als redoxpartners in onderzoek en industriële processen.

Veiligheid: cyanidecomplexen bevatten CN- liganden die giftig kunnen zijn; correcte veiligheid en afvalbehande ling zijn noodzakelijk.