Antyoksydacyjny

Antyoksydacyjny to przymiotnik odnoszący się do właściwości antyoksydacyjnych, czyli zdolności do neutralizowania reaktywnych form tlenu i azotu oraz ograniczania stresu oksydacyjnego w organizmach żywych i w produktach. Procesy oksydacyjne mogą prowadzić do uszkodzeń komórek, lipidów, białek i kwasów nukleinowych, dlatego antyoksydanty są przedmiotem licznych badań w nutraceutykach, medycynie i biometrii starzenia.

Mechanizmy działania obejmują między innymi neutralizowanie wolnych rodników (scavenging), hamowanie reakcji łańcuchowych lipidów, chelatowanie jonów metali, a także stymulowanie endogennych mechanizmów obronnych poprzez regulację enzymów antyoksydacyjnych, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa.

Źródła antyoksydacyjne obejmują zarówno enzymy wytwarzane endogenicznie, jak i związki dostarczane z pożywieniem. Do kluczowych egzogennych antyoksydantów należą witamina C, witamina E, karotenoidy, polifenole (np. flawonoidy), selen i cynk. W diecie powszechnie występują także związki o silnych właściwościach antyoksydacyjnych w owocach, warzywach, orzechach i napojach roślinnych.

Zastosowania obejmują ochronę przed utlenianiem w organizmie, ochronę produktów spożywczych przed zepsuciem oraz wykorzystanie w kosmetyce przeciwstarzeniowej. W naukach klinicznych obserwuje się związek między wysokim spożyciem antyoksydantów a redukcją ryzyka niektórych chorób przewlekłych, jednak wyniki badań są mieszane i nie potwierdzają jednoznacznie przyczynowego efektu.

Bezpieczeństwo: nadmierne dawki niektórych antyoksydantów mogą działać prooksydacyjnie lub wchodzić w interakcje z terapią. Suplementy powinny być stosowane ostrożnie i zgodnie z zaleceniami. Przykłady pokarmów bogatych w antyoksydanty to jagody, cytrusy, zielone warzywa liściaste, orzechy, nasiona oraz herbata.