zuurstofdragende

Zuurstofdragende is een bijvoeglijk naamwoord dat verwijst naar iets dat zuurstof kan vervoeren of overdragen. In de biologie is het belangrijkste voorbeeld van een zuurstofdragende structuur het hemoglobine in de rode bloedcellen van vertebraten. Hemoglobine bindt zuurstof in de longen of kieuwen en geeft het zuurstof af in weefsels waar het nodig is. Een hemoglobinemolecuul kan tot vier zuurstofmoleculen binden; de bindingsgraad vertoont cooperativiteit, wat resulteert in een sigmoïde zuurstofdissociatiecurve. Een deel van de zuurstof blijft opladen in het plasma opgelost volgens de oplosbaarheid volgens wet van Henry.

Het zuurstoftransport wordt beïnvloed door factoren zoals zuurtegraad, temperatuur en kooldioxideconcentratie. Een lagere pH of hogere CO2-concentratie verlaagt de zuurstofbinding aan hemoglobine (het Bohr-effect), waardoor zuurstof gemakkelijker vrijkomt in metabolisch actieve weefsels. Andere factoren, zoals 2,3-bisfosfoglyceraat (2,3-BPG) in rode bloedcellen, kunnen de zuurstofaffiniteit van hemoglobine verder moduleren.

Naast hemoglobine bestaan er andere zuurstofdragers in de natuur. Myoglobine houdt zuurstof vast in spieren en fungeert als opslag voor snelle levering. Bij invertebraatachtigen komt zuurstoftransport voor in bloedvloeistoffen zoals hemocyanine (koper) of andere varianten zoals chlorocruorinen.

In medische en technologische context verwijst zuurststofdragende functionaliteit ook naar aandoeningen die zuurstoftransport beïnvloeden (bijv. anemie) en naar onderzoek naar kunstmatige zuurstofdragers en bloedvervangende stoffen.