yetkinlikler

Yetkinlikler, bir bireyin belirli görevleri etkili biçimde yerine getirebilmesi için gerekli olan bilgi, beceri, yetenek ve davranışlar bütünü olarak tanımlanır. Bu kavram, sadece teknik bilgiyle sınırlı değildir; aynı zamanda bu bilgiyi uygulama kapasitesi ve iş ortamında gösterilen tutumları da kapsar. Yetkinlikler genelde üç boyutta ele alınır: teknik/alan yetkinlikleri (örneğin kod yazma, mühendislik hesaplamaları), davranışsal yetkinlikler (iletişim, takım çalışması, liderlik), bilişsel yetkinlikler (problem çözme, eleştirel düşünme). Bazı modellerde bilgi-beceri-tutum üçlüsü üzerinden de ifade edilir.

Değerlendirme ve geliştirme için iş analizi, yetkinlik sözlükleri, performans değerlendirmeleri, 360 derece geribildirim, simülasyonlar ve yazılı/sözlü sınavlar kullanılır. Yetkinlikler, eğitim ve koçluk yoluyla geliştirilir; on-the-job öğrenme, mentorluk ve koçluk programları, kariyer planlaması ve beceri gelişim yol haritaları önemli araçlardır.

Kullanım alanları arasında insan kaynakları yönetimi, işe alım, oryantasyon, performans yönetimi ve terfi süreçleri bulunur. Yetkinlik çerçeveleri, rol ve sektörlere özgü olarak kurulur; Avrupa Yeterlilik Çerçevesi (AYÇ) gibi uluslararası çerçeveler bu süreçleri destekler. Ancak ölçüm ve uygulanabilirlik bağlamdan bağımsız olarak genelleştirilemeyebilir; kültürel farklılıklar ve iş bağlamına duyarlılık da dikkate alınmalıdır.