viroloji

Viroloji, virüslerin yapısı, sınıflandırılması, çoğalması ve konakçı organizmalarla ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır. Virüsler, genetik materyali DNA veya RNA olan, kapsid adı verilen protein kılıfla çevrili partiküllerdir; bazı virüsler zarla çevrili (zarlı virüsler) iken bazıları zarla çevrili değildir (zarız virüsler). Viroloji, moleküler viroloji, klinik viroloji ve ekolojik viroloji gibi alt alanlara ayrılır.

Moleküler viroloji, virüs genomları, kapsid yapılarını, giriş ve replikasyon mekanizmalarını; klinik viroloji ise enfeksiyonların tanı, tedavi ve önlenmesi ile ilgilenir. Ekolojik viroloji ise virüslerin ekosistemler içindeki rolünü, evrimini ve zoonotik geçişleri inceler. Virüsler genellikle konakçı hücrelerinin moleküler makinelerini ele geçirerek çoğalır; bu süreç virüs grubuna bağlı olarak değişir ve antiviral hedeflerin geliştirilmesinde temel bilgi kaynağıdır.

Tarihsel olarak viroloji, Dmitri İvanovski ve Martinus Beijerinck’in virüs kavramını ortaya atmasıyla temellerini atmıştır; elektron mikroskobunun gelişmesi, virüslerin yapısının görsel olarak ortaya konmasını sağlamıştır. Günümüzde viroloji, küresel sağlık, salgın yönetimi ve biyogüvenlik bağlamında kritik bir rol oynar; aşı geliştirme, tanı testleri ve antiviral tedavilerin temel bilimsel desteğini sağlar.