radioaktywnym

Radioaktywny to przymiotnik opisujący substancje lub jądra atomowe, które są niestabilne i ulegają rozpadowi promieniotwórczemu, uwalniając promieniowanie jonizujące. Rozpad promieniotwórczy to proces samorzutny, w którym niestabilne jądro przekształca się w stabilniejsze, emitując cząstki alfa lub beta albo promieniowanie gamma. Czasem rozpadowi towarzyszy emisja neutronów. Promieniowanie jonizujące może powodować zmiany chemiczne i biologiczne, dlatego radioaktywność wiąże się z koniecznością odpowiednich środków ostrożności.

Naturalna radioaktywność występuje w wielu izotopach skorupy ziemi i organizmach; przykłady to uran-235, uran-238, tor-232 i radon. Sztuczna radioaktywność powstaje w wyniku procesów technicznych: w reaktorach jądrowych, akceleratorach cząstek lub wytwarzaniu izotopów medycznych, takich jak technet-99m (izotop technetu-99m) czy jod-131.

Wyróżnia się aktywność, mierzoną w becquerelach (Bq), co odpowiada jednej przemianie na sekundę. Rozpad opisuje równanie N(t) = N0 e^(-λt); okres półtrwania to t1/2. Energia depozytowana w materiałach nazywana jest grejami (Gy), dawka skuteczna – sievertami (Sv), uwzględniającymi rodzaj promieniowania i wrażliwość tkankową.

Zastosowania obejmują diagnostykę i terapię w medycynie, przemysłowe badania nieniszczące, datowanie radiowęglowe oraz produkcję energii w reaktorach jądrowych. Bezpieczeństwo wymaga ochrony przed nadmierną dawką i monitorowania źródeł, stosowania osłon, ograniczeń ekspozycji zgodnych z zasadą ALARA oraz regulacji organizacji IAEA i ICRP.

Historia radioaktywności zaczyna się od odkrycia promieniowania w 1896 roku przez Henri’ego Becquerela, a dalszy rozwój nastąpił dzięki pracom Marie i Pierre’a Curie.