Promieniowanie

Promieniowanie to sposób przenoszenia energii przez fale elektromagnetyczne lub cząstki elementarne. W fizyce wyróżnia się promieniowanie elektromagnetyczne oraz promieniowanie cząstkowe, które obejmuje cząstki alfa, beta i inne emitowane przez jądra atomowe. W zależności od zdolności do jonizacji materii dzieli się na promieniowanie jonizujące i niejonizujące. Promieniowanie jonizujące ma energię wystarczającą do wyrwania elektronów z atomów i może powodować zmiany w materii żywej lub materiałach.

Promieniowanie elektromagnetyczne obejmuje całe spektrum od radiowych po gamma. Promieniowanie niejonizujące obejmuje najdłuższe i najkrótsze fale, takie jak radiowe, mikrofalowe, światło widzialne i podczerwień, natomiast promieniowanie jonizujące obejmuje głównie promieniowanie rentgenowskie i gamma oraz część ultrafioletu (UV-C).

Źródła promieniowania są naturalne (kosmiczne, ziemne radon, tło elektromagnetyczne) i sztuczne (aparatura medyczna RTG i tomografia komputerowa, reaktory jądrowe, źródła izotopów, lampy UV do sterylizacji). Promieniowanie ma zastosowania w medycynie (diagnostyka, radioterapia), przemyśle (badania nieniszczące, kontrola jakości) i naukach podstawowych.

Bezpieczeństwo radiologiczne polega na ograniczaniu dawki promieniowania poprzez czas ekspozycji, odległość od źródła oraz osłony ochronne. Dawka pochłonięta wyrażana w grayu i dawka efektywna w siewertach; monitoruje się ją za pomocą detektorów i osobistych dozymetrów. Limity dawki i zasady BHP ustalają odpowiednie instytucje, a ochronę radiologiczną prowadzi się zgodnie z zasadą ALARA (as low as reasonably achievable).