onvloeiendheid

Onvloeiendheid is een term uit de logopedie die spraak beschrijft die minder vloeiend verloopt dan normaal. Het omvat disfluencies zoals pauzes, herhalingen, verlengingen, blokken en zelfcorrecties, en vaak vulwoorden als um en eh. Er bestaat een onderscheid tussen normale, vaak tijdelijke disfluencies die bij taalontwikkeling horen, en pathologische onvloeiendheid die diagnostiek en behandeling kan vereisen.

Oorzaken variëren. Bij kinderen is onvloeiendheid vaak tijdelijk en onderdeel van de ontwikkeling. Bij volwassenen kan het voortkomen uit neurologische aandoeningen (zoals beroerte of traumatisch hersenletsel), spraakmotorische stoornissen (zoals apraxie van de spraak) of een stotterstoornis. Stress en afleidingen kunnen disfluencies verergeren. Het onderscheid tussen normale en pathologische onvloeiendheid vereist evaluatie door een professional.

Diagnostiek gebeurt door een logopedist. Er wordt geobserveerd en vaak audio- of video-opnames gebruikt voor spraakanalyses. De frequentie, duur en aard van disfluencies worden gemeten, evenals de impact op communicatie en dagelijks functioneren. Behandeling varieert met oorzaak en leeftijd. Mogelijke benaderingen zijn fluency shaping (langzamer spreken, easy onset), stotteringsmodificatie, communicatiestrategieën en, indien nodig, behandeling van onderliggende aandoeningen. Voor psychosociale aspecten kan ook cognitieve gedragstherapie helpen.

Prognose is afhankelijk van oorzaak en tijdigheid van de behandeling. Bij kinderen is verbetering mogelijk met vroege interventie; bij volwassenen of neurogene onvloeiendheid is vervolgbegeleiding vaak nodig. Een multidisciplinaire aanpak vergroot de kans op betere spraakvloei.