oksidasyona

Oksidasyona, veya oksidasyon süreci, kimyada bir maddenin elektron kaybetmesi veya oksidasyon durumunun artmasıyla sonuçlanan bir reaksiyonu ifade eder. Genelde bir redoks (oksidasyon–indirgeme) işlemine bağlı olarak gerçekleşir. Tarihsel olarak oksidasyon, miktarı artan bir maddeyi oksijenle birleşmesi veya hidrojenin uzaklaşmasıyla açıklanırdı; modern tanım ise elektron transferine dayanır, ancak geçmiş kavramlar hâlâ bazı metinlerde kullanılır.

Oksidasyonun temel özelliği, bir atomun oksidasyon durumunun yükselmesi veya elektron kaybetmesiyle sonuçlanmasıdır. Redoks reaksiyonları, bir bileşenin oksidasyonu ile diğerinin indirgenmesiyle gerçekleşir. Oksijenin doğrudan katılımı olmadan da oksidasyon mümkün olabilir; bazı tepkimeler elektron transferinin bir zincir içinde dağılmasıyla oluşur.

Oksidasyona örnek olarak demirin paslanması, hidrokarbonların havada yakılması ve canlı hücrelerde elektron taşıyıcılar aracılığıyla gerçekleşen metabolik redoks adımları verilebilir. Organik kimyada, oksidasyon bir alkolü aldehide veya karboksilik aside dönüştürebilir; ikincil alkoller ketalere, güçlenen oksidanlar daha ileri oksidasyonlara yol açabilir. Güçlü oksidanlar arasında oksijen, hidrojen peroksit, permanganat ve kromatav gibi bileşikler bulunur.

Yaşam ve çevre açısından oksidasyon süreçleri hayati öneme sahiptir. Enerji üretiminde elektron taşıma zinciri ve oksijen son elektron kabul edicidir. Aynı zamanda malzeme bozulması, kirliliklerin parçalanması ve endüstriyel kimyada kimyasal sentezler gibi alanlarda da temel rol oynar. Antioksidanlar, oksidatif hasarı sınırlayarak biyolojik dengeyi korur.