neologizmu

Neologizm (neologizmu w formie deklinacyjnej) to nowe słowo lub nowe znaczenie istniejącego wyrazu w języku. Termin wywodzi się z greckiego neos ‘nowy’ i logos ‘słowo’ i funkcjonuje w wielu językach, w tym w polskim. Neologizmy pojawiają się i zanikają w zależności od ich popularności, użycia i utrwalenia w źródłach językowych.

Powstawanie neologizmów wynika z różnych procesów językowych. Mogą to być derivacje i złożenia (np. tworzenie nowych wyrazów z istniejących rdzeni), skróty i skrótowce, zapożyczenia z obcych języków, calques (dosłowne przeniesienie struktur), a także metaforyczne przeniesienie znaczenia. Niektóre neologizmy powstają w wyniku nowych technologii, trendów społecznych lub kulturowych, inne zaś poprzez reanimację lub reinterpreację dawnych form.

Rodzaje neologizmów obejmują przede wszystkim dwa obszary: leksykalne (nowe formy wyrazowe, takie jak selfie, hasztag, influencer) oraz semantyczne (nowe znaczenia istniejących wyrazów, np. rozszerzenie „klik” na czynność w sieci). Mogą także występować neologizmy formalne, związane z nowymi kategoriami zawodowymi czy dyskursem naukowym.

Funkcje i status normatywny neologizmów zależą od ich szerokości użycia. W miarę upowszechniania trafiają do słowników i stają się częścią standardowego języka, lecz wiele z nich krótko utrzymuje się w obiegu i wypada z użycia. Neologizmy odzwierciedlają zmiany społeczne, technologiczne i kulturowe, a także procesy adaptacyjne języka.