mutagenering

Mutagenering, ook mutagenese genoemd, is het proces waarbij mutaties in een organisme, cel of genoom worden geïntroduceerd. Mutaties ontstaan natuurlijk door DNA-replicatiefouten of schade, maar kunnen ook opzettelijk worden opgewekt in onderzoek, veredeling en modellering van ziekten.

Er bestaan spontane mutagenering en geïnduceerde mutagenering. Geïnduceerde mutagenering gebruikt mutagene factoren zoals chemische stoffen of straling. Binnen geïnduceerde mutagenese onderscheiden wetenschappers forward genetics (zoeken naar genen achter een fenotype) en reverse genetics (wijzigen van bekende genen en observeren het effect).

Veelgebruikte methoden zijn chemische mutagenen (EMS, ENU), fysieke mutagenen (UV-licht, ioniserende straling) en insertie-/transposonmutagenese. Moderne technieken zoals CRISPR/Cas9 maken gerichte mutagenese mogelijk, waarbij mutaties op specifieke locaties worden geïntroduceerd.

Toepassingen omvatten functionele genomica, identificatie van genfuncties en genetische netwerken, creatie van varianten voor veredeling en het modelleren van menselijke ziekten. Mutagenering is een fundamenteel hulpmiddel in biowetenschappen en biotechnologie.

Beperkingen en risico’s bestaan uit onbedoelde mutaties en effecten op organismen of biosystemen. Veiligheid en ethiek leiden tot regels voor het gebruik van mutagene stoffen en genetische modificatie, met nadruk op verantwoord onderzoek en biosafety.