lityum

Lityum, kimyasal simgesi Li, atom numarası 3 olan bir alkali metalidir. En hafif metallerdendir ve gümüş-beyaz renkte yumuşak bir metaldir; hava ve su ile temasında hızla oksitlenir ve kırılgan bir şekilde yanabilir. Doğada serbest halde bulunmaz; spodumene, lepidolit ve petalit gibi minerallerde veya brin çözeltilerinde bulunur. İsmi, Yunanca lithos (taş) kökeninden türetilmiştir.

Doğada yaygın olarak meydana gelen lityum mineralleriyle birlikte tuzlu su yataklarındaki brin çözeltileri de önemli kaynaktır. Endüstriyel üretim genellikle iki ana yoldan yapılır: sert kaya (hard rock) kaynaklarından litiyum içeren konsantrelerin çıkarılması ve tuzlu su yataklarından litiyum karbonatı elde etmek için buharlaştırma yoluyla çözelti konsantrasyonu. Elde edilen lityum bileşikleri, özellikle Li2CO3 ve LiOH, çeşitli endüstriyel kullanımlar için işlenir.

Kullanım alanları arasında enerji depolama pilleri öne çıkar. Lityum iyon piller ve lityum polimer piller, taşınabilir elektronik cihazlardan elektrikli araçlara ve enerji depolama sistemlerine kadar geniş bir alanda kullanılır. Ayrıca cam ve seramik glazelerinde, bazı yağlayıcı ve greaselerde ve nükleer/kimyasal uygulamalarda da kullanılır. Lityum karbonat, tıbbi olarak bipolar bozukluk tedavisinde antimanik ajan olarak da kullanılır.

Tarihsel olarak 1817’de Johan August Arfwedson tarafından keşfedilen lityum, iki kararlı izotopu Li-6 ve Li-7 içerir. Günümüzde kritik bir ham madde olarak değerlendirilen lityum, enerji depolama talebinin artmasıyla önemli ekonomik ve çevresel etkilere sahip olmakta; geri dönüşüm ve sürdürülebilir üretim konuları ön planda tutulmaktadır.