kolektywizmem

Kolektywizm to nurt ideowy i polityczny, w którym dobro wspólne i interesy społeczeństwa zajmują pierwszeństwo przed interesami jednostki. Zwolennicy podkreślają znaczenie solidarności, współpracy oraz wspólnej odpowiedzialności za decyzje dotyczące gospodarki i życia publicznego. W praktyce kolektywizm może przyjmować różne formy, od szerokiej koordynacji społecznej po własność wspólną środków produkcji.

Można wyróżnić kilka odmian. Ekonomiczny kolektywizm opowiada się za społeczną lub państwową własnością środków produkcji i planowaniem gospodarczym, często w formie kooperatyw, państwowych przedsiębiorstw lub gospodarki centralnie planowanej. Polityczny kolektywizm kładzie nacisk na podejmowanie decyzji politycznych przez wspólnotę lub reprezentantów wybranych w demokratyczny sposób, a nie wyłącznie przez jednostkowe jednostki działające na rynku. W praktyce pojęcie to bywa używane w kontekście socjalizmu, komunizmu, ruchów pracowniczych i kooperatyw.

Historia kolektywizmu wiąże się z krytyką liberalizmu i kapitalizmu, które skupiają decyzje gospodarcze w rękach jednostek i kapitału. W XX wieku pojawiły się różne realizacje – od państwowych systemów socjalistycznych po ruchy samorządowe i kooperatywy. Równocześnie pojawiają się krytyki dotyczące efektywności, motywacji i ochrony praw jednostki, na co zwolennicy odpowiadają, że dobrowolne uczestnictwo i demokratyczne mechanizmy mogą ograniczać te wady.

Współcześnie elementy kolektywistyczne obecne są w debatach o redystrybucji, solidarności społecznej oraz roli państwa i sektora publicznego w gospodarce, a także w praktyce kooperatyw i samorządnych form zarządzania.