koalicja

Koalicja to przymierze dwóch lub więcej podmiotów, zwykle politycznych partii, w celu wspólnego działania w sferze publicznej. Etymologicznie pochodzi od łacińskiego coalitio, oznaczającego zjednoczenie. W polityce koalicje tworzy się najczęściej wtedy, gdy żadna partia nie ma samodzielnej większości w parlamencie, co czyni potrzebnym porozumienie w celu utworzenia stabilnego rządu.

W praktyce koalicja może być koalicją rządową, która tworzy wspólny gabinet i realizuje uzgodniony program, lub koalicją wyborczą, wystawiającą wspólnych kandydatów w wyborach, by zmaksymalizować liczbę mandatów. Często zawiera się umowę koalicyjną, w której określa się podział stanowisk (np. ministerstw), zasady polityki zagranicznej i gospodarczej, a także mechanizmy rozwiązywania sporów i warunki utrzymania porozumienia. Koalicje mogą być szerokie, obejmujące różne nurty, lub wąskie, liczące tylko kilka partii.

Koalicje są w dużej mierze charakterystyczne dla systemów parlamentarnych, gdzie decyzje zależą od większości w parlamencie. Mogą być trwałe przez całą kadencję lub krótkotrwałe i ulegać rozpadowi w wyniku napięć wewnętrznych lub wyborów. Poza polityką wewnętrzną termin koalicja używany jest również w stosunkach międzynarodowych jako opis sojuszy państw podejmujących wspólne działania, na przykład w operacjach międzynarodowych.

Przykłady wykorzystania terminu obejmują koalicje rządowe w różnych krajach, takie jak koalicja konserwatywno-liberalna w Wielkiej Brytanii (2010–2015). Koalicje są także przedmiotem analiz w naukach politycznych i stosunkach międzynarodowych.