kaartboeken

Een kaartboek is een boekwerk waarin kaarten, plattegronden en soms nautische kaarten zijn gebundeld. Het kan fungeren als een atlas of als een verzameling losse kaartbladen die in één band zijn samengebracht. Kaartboeken dienen vooral als referentiemateriaal voor navigatie, landmeting, bestuur en geografie en tonen vaak kaarten van verschillende regio's of thema's, zoals topografie, stedelijke plattegronden of kadastrale percelen.

Historisch gezien ontstonden kaartboeken in Europa in de late middeleeuwen en bereikten ze een bloei in de vroegmoderne tijd. In de Nederlandse context werden veel kaartboeken gepubliceerd door cartografische uitgevers; ze verzamelden kaarten van diverse auteurs en produceerden overzichtelijke verzamelingen voor handel, zeevaart en administratie. Naast zeekaarten bevatten ze ook land- en stadsplattegronden, kaarten van provincies en kaartreeksen met verschillende schalen. Cadastrale kaartboeken fungeerden als administratieve registers voor eigendomsrechten en belastingen.

Wat betreft vormgeving dragen kaarten in kaartboeken meestal een legenda, schaalstok en cartouche; ze kunnen gekleurde of geëtste drukken zijn of handgetekende versies. De indeling kan atlasachtig zijn, maar ook als een bundel losse bladen gebonden in één band voorkomen.

In de moderne tijd worden kaartboeken vaak digitaal bewaard en ontsloten in bibliotheken en digitale kaartcollecties. Ze blijven van belang voor historici, geografen en erfgoedinstellingen als bronnen over cartografie, ruimtelijke planning en lokale geschiedenis. Zie ook atlas, cartografie en kadaster.