endokannabinoidia

Endokannabinoidy (endocannabinoidy) to grupa endogennych lipidowych cząsteczek, które pełnią funkcję ligandów receptorów kannabinoidowych. Najlepiej zbadane są anandamid (AEA) i 2-arachidonoglicerol (2-AG). Powstają na żądanie w błonach komórkowych z prekursorów kwasu arachidonowego i zwykle nie są magazynowane w dużych ilościach, co pozwala na szybkie dostosowanie sygnału do stanu komórkowego.

Podstawowym układem regulacyjnym są receptory kannabinoidowe, przede wszystkim CB1 występujący w ośrodkowym układzie nerwowym oraz w wielu tkankach, oraz CB2 zlokalizowanym głównie w komórkach układu immunologicznego. Endokannabinoidy aktywują również inne receptory, m.in. TRPV1 i PPAR, a ich działanie może być modulowane przez przewodnictwo transporterów i enzymy. Enzymy kluczowe dla metabolizmu to FAAH, który rozkłada AEA, oraz MAGL, rozkładający 2-AG.

Sposób działania endokannabinoidów często opisuje się jako sygnał retogradny: cząsteczki są produkowane w postsynaptycznych błonach i dyfundując do presynaptycznych zakończeń hamują uwalnianie neurotransmiterów, co wpływa na plastyczność synaptyczną i modulację sygnałów nerwowych. Funkcjonowanie systemu endokannabinoidowego odgrywa ważną rolę w regulacji bólu, apetytu i homeostazy energetycznej, obronie przed stresem, zapaleniu oraz procesach neuroprotekcyjnych.

Znaczenie kliniczne i badawcze obejmuje zarówno dysregulacje ECS w chorobach, jak i możliwości terapeutyczne związane z modulacją receptorów CB1 i CB2 oraz endokannabinoidów. Ekspozycja na kannabinoidy zewnętrzne, takie jak THC, także wpływa na te szlaki, co ma istotne konsekwencje pharmacologiczne i społeczne.