empoweren

Empoweren is een Nederlands werkwoord dat betekent iemand of een groep de macht, bevoegdheid of autonomie te geven om zelf beslissingen te nemen en regie te voeren over het eigen leven. Het woord is een leenwoord uit het Engels empowerment, en is in de jaren negentig en later veelvuldig gebruikt binnen sociaal beleid, onderwijs en bedrijfsleven.

In de Nederlandstalige context wordt empowerment vooral toegepast op processen die gericht zijn op verbetering van kansen, zelfvertrouwen en participatie. Het beschrijft hoe individuen of gemeenschappen meer invloed krijgen op beslissingen die hen raken, via toegang tot informatie, middelen, training en een ondersteunende omgeving. Het kan zowel betrekking hebben op persoonlijke ontwikkeling als op collectieve maatschappelijke veranderingen, bijvoorbeeld bij participatieve besluitvorming of vooruitgang in gendergelijkheid en recht op zelfbeschikking.

Doel en instrumenten van empowerment zijn onder meer capaciteitsopbouw, het vergroten van toegang tot middelen, versterking van netwerk en sociale steun, en het creëren van mogelijkheden om mee te praten en mee te doen in beleids- en managementprocessen. In de praktijk wordt empowerment vaak ingezet in onderwijs, zorg, sociale sector en ontwikkelingssamenwerking, maar ook in digitale context waar gebruikers meer regie krijgen over technologie en data.

Kritiek en kanttekeningen betreffen onder meer de vage aard van de term en het risico op instrumentalisering door instellingen die empowerment als doel op zich nemen zonder structurele veranderingen te bewerkstelligen. Succesvolle empowerment vergt contextspecifieke aanpak en tijd, en meetbare resultaten zijn niet altijd eenvoudig vast te stellen.

Zie ook: participatie, emancipatie, zelfbeschikking.