eluacja

Eluacja to proces wypłukiwania substancji rozpuszczalnych z materiału stałego przy użyciu rozpuszczalnika. W literaturze chemicznej i geologicznej pojęcie to obejmuje zarówno zastosowania analityczne, jak i procesy środowiskowe.

W chemii analitycznej i chromatografii eluacja odnosi się do przemieszczania substancji ze stałej fazy kolumny przez kolumnę w obecności eluentu (rozpuszczalnika). Substancje, które rozpuszczają się w użytym eluentcie, przechodzą przez fazę stałą i są zbierane jako eluat. W zależności od właściwości chemicznych składników, elucja może być isokratyczna (stałe stężenie eluentu) lub gradientowa; parametry takie jak polaryzacja rozpuszczalnika, jego pH i temperatura wpływają na wydajność i kolejność elucji.

W gleboznawstwie i ochronie środowiska eluacja opisuje proces wypłukiwania rozpuszczalnych soli i innych substancji z warstw gleby lub materiałów stałych przez wodę lub inny rozpuszczalnik. Eluująca ciecz nazywana jest eluatem. Proces ten może prowadzić do utraty składników odżywczych (np. wapnia, potasu, magnezu) lub zanieczyszczeń przenoszonych do wód powierzchniowych i podziemnych.

Zastosowania eluacji obejmują techniki separacyjne w chromatografii (np. chromatografia cieczowa, TLC), przygotowanie próbek i oczyszczanie substancji, a także badania gleby i środowiska, w których ocenia się ryzyko wypłukiwania z gleby. W praktyce wybór eluentu i warunków przepływu kluczowy jest dla skuteczności rozdziału i bezpieczeństwa operacyjnego.

Termin eluacja pochodzi od łac. eluere – wypłukiwać; w polskiej literaturze bywa używany ogólnie do opisania procesu wypłukiwania, a także do określenia eluatów – roztworów będących wynikiem procesu.