dezorientacj

Dezorientacja to utrata lub zaburzenie orientacji w czasie, miejscu i/lub sytuacji. Osoba dezorientowana nie potrafi określić dnia, lokalizacji ani własnej tożsamości, co może występować epizodycznie lub przewlekle. W praktyce wyróżnia się orientację co do czasu, miejsca i osoby. Termin bywa używany w kontekście delirium oraz demencji.

Najczęstsze przyczyny obejmują delirium wywołane infekcją, odwodnieniem, zaburzeniami metabolicznymi, niedotlenieniem, interakcjami leków oraz zatruciami. Inne przyczyny to udar, uraz głowy, choroby neurodegeneracyjne, a także przewlekły ból i zaburzenia snu. Szczególnie wśród osób starszych dezorientacja często ma charakter przejściowy, ale może też wskazywać na poważne schorzenia.

Objawy obejmują trudności z określeniem aktualnego dnia, miejsca i własnej tożsamości, problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci krótkotrwałej, zaburzenia percepcji, lęk lub agresję. W delirium pojawia się nagła utrata świadomości i silne zaburzenia uwagi.

Diagnoza opiera się na wywiadzie i ocenie orientacji, identyfikacji przyczyny oraz wykluczeniu innych zaburzeń. W praktyce używa się testów przesiewowych, badań laboratoryjnych i czasem badań obrazowych.

Leczenie zależy od przyczyny. W delirium najważniejsze jest usunięcie czynnika wywołującego, zapewnienie bezpieczeństwa, nawodnienie, odpowiedni sen i wsparcie środowiskowe. Leczenie farmakologiczne stosuje się ostrożnie, zwykle tylko w celu ograniczenia pobudzenia.

Prognoza zależy od przyczyny. Delirium bywa odwracalne po usunięciu czynnika, lecz u osób starszych może prowadzić do trwałych upośleń. Zapobieganie obejmuje regularne kontrole, utrzymanie nawodnienia i snu, unikanie niepotrzebnych leków oraz bezpieczne, wspierające środowisko dla osób z zaburzeniami poznawczymi.