dephosphoryluje

Dephosphoryluje to czynność usuwania reszty fosforanowej z cząsteczki, najczęściej białka, prowadząca do zmiany aktywności, lokalizacji lub interakcji tej cząsteczki. W biologii proces ten nazywany jest dephosphorylacją i jest odpowiednikiem fosforylacji, która polega na dodaniu reszty fosforanowej przez kinazy. Dephosphorylacja działa jako kluczowy mechanizm regulacyjny w wielu szlakach sygnałowych, regulacji cyklu komórkowego i metabolizmu.

Dephosphoryluje katalizowana jest przez fosfatazy. Wyróżnia się fosfatazy białkowe (takie jak PP1, PP2A, PP2B/calcineurin, PP2C) oraz fosfatazy dual-specyficzne (DUSPs), które działają na różne reszty fosforanowe (seryna/threonina i czasem tyrozyna). Działanie fosfataz często zależy od obecności jonów metali (np. Mg2+, Mn2+) oraz od ko-faktorów i regulatorów. Mechanizm katalityczny zwykle obejmuje hydroolizę estrowych wiązań fosforanowych i uwolnienie nieorganicznego fosforanu (Pi).

Znaczenie dephosphorylacji obejmuje dynamiczne wyciszanie lub resetowanie sygnałów po odpowiedzi komórkowej, kontrolę aktywności enzymów, interakcje białek i lokalizację subkomórkową. Zaburzenia w regulacji dephosphorylacji wiążą się z różnymi chorobami, w tym nowotworami, chorobami neurodegeneracyjnymi i zaburzeniami metabolicznymi. Dephosphoryluje więc odgrywa fundamentalną rolę w utrzymaniu homeostazy komórkowej.