fosforanowej

Fosforanowa odnosi się do fosforanów i związków zawierających grupę fosforanową. Grupa fosforanowa, nazywana również fosforanową, ma ogólny wzór PO4^3− (w formie jonowej) i występuje w wielu odmianach, zarówno jako sole nieorganiczne, jak i estry fosforanowe. Związek ten odgrywa kluczową rolę w chemii, biochemii i ochronie środowiska.

W chemii fosforany charakteryzują się obecnością centralnego fosforu w stopniu utlenienia +5 i strukturą tetraedralną. Mogą tworzyć estery fosforanowe z różnymi alkoholerami, a także kwasy fosforowe i ich sole. W zależności od stanu protonowania i pH, fosforany mogą występować w kilku formach, co wpływa na ich rozpuszczalność i reaktywność.

W biologii fosforanowa grupa jest fundamentem nośników informacji i energii. Kwasy nukleinowe (DNA, RNA) mają łańcuchy zbudowane z jednostek zawierających grupy fosforanowe, a ATP i inne związki wysokiego-energy pośredniczą w magazynowaniu i transferze energii. Fosforany występują także w fosfolipidach tworzących błony komórkowe oraz w regulatorach białkowych poprzez procesy fosforolizacji i defosforolizacji.

W geologii i rolnictwie fosforany występują w minerałach takich jak apatyty i są podstawowym składnikiem nawozów fosforowych. Nadmiar fosforanów w środowisku może prowadzić do eutrofizacji wód.

Niektóre estry fosforanowe (organofosforowe) są wykorzystywane jako środki ochrony roślin, a niektóre są silnie toksyczne i podlegają ścisłym przepisom bezpieczeństwa.