fosforanowych

Fosforanowe związki to grupa chemicznych związków zawierających grupę fosforanową PO4^3− i jej pochodne. W chemii nieorganicznej wyróżnia się trzy główne klasy: ortofosforany (PO4^3−), fosforan wodorowy (HPO4^2−) oraz fosforan dihydrogenowy (H2PO4−); do rodziny należą także polifosforany, czyli długie łańcuchy P–O–P (np. Na6P6O18). W naturze występują zarówno w postaci soli metali (np. Na3PO4, Ca3(PO4)2), jak i estrów kwasu fosforowego.

Zastosowania: fosforany odgrywają kluczową rolę w rolnictwie jako nawozy fosforowe (np. MAP, DAP) oraz w przemyśle spożywczym jako dodatki E339–E343, regulatory kwasowości i środki utrzymujące wilgoć. W przemyśle chemicznym stosuje się je także jako środki zmiękczające wodę. W naturze występują w minerałach fosforanowych oraz w organizmach człowieka i innych organizmów (np. ATP, kwasy nukleinowe, kości i zęby).

Właściwości: fosforany w roztworach dysocjują w trzech etapach; przybliżone wartości pKa to pKa1 ≈ 2,15, pKa2 ≈ 7,20, pKa3 ≈ 12,35. Rozpuszczalność zależy od formy jonowej i obecności kationów. Nadmiar fosforanów w wodzie może prowadzić do eutrofizacji, co ma znaczenie środowiskowe i regulacyjne.