cytologiczne

Cytologia to dział biologii i medycyny zajmujący się badaniem komórek, ich morfologii i funkcji. W praktyce medycznej cytologia koncentruje się na ocenie pojedynczych komórek lub ich skupień w przygotowanych preparatach, celem diagnostycznym lub naukowym. Badania cytologiczne są wykorzystywane do rozpoznawania chorób nowotworowych, infekcyjnych i zapalnych oraz do monitorowania odpowiedzi na leczenie.

Najważniejsze techniki cytologiczne to cytologia wymazowa, cytologia aspiracyjna cienkoigłowa (FNAC) oraz cytologia płynów ustrojowych i innych materiałów. Najbardziej znanym przykładem jest cytologia szyjki macicy, czyli test Pap. Materiały cytologiczne barwi się zwykle barwnikami, takimi jak Papanicolaou lub May-Grünwald-Giemsa, a następnie ocenia pod mikroskopem doświadczony cytolog.

Zastosowania cytologii obejmują wstępną diagnostykę nowotworów, zakażeń i stanów zapalnych, ocenę zmian skórnych, węzłów chłonnych i innych tkanek. W praktyce ginekologicznej cytologia jest szeroko stosowana w screeningach raka szyjki macicy. Jest to procedura szybka i relatywnie tania, często stanowiąca pierwszą linię diagnostyczną, która może być uzupełniana badaniami histologicznymi i obrazowymi.

Zalety cytologii obejmują minimalną inwazyjność i szybki uzysk wynik. Ograniczenia obejmują możliwość pobrania materiału o zmiennym nasyceniu, ograniczony kontekst tkankowy oraz większe wyzwania interpretacyjne w porównaniu z histologią. Skuteczność zależy od jakości próbki, techniki przygotowania i doświadczenia diagnostycznego.

Historia cytologii wiąże się z rozwojem diagnostyki komórkowej; obecnie cytologia stanowi podstawową metodę diagnostyczną w wielu dziedzinach medycyny i badań naukowych.