capaciteitsbehoefte

Capaciteitsbehoefte is de hoeveelheid capaciteit die een organisatie naar verwachting nodig heeft om de gevraagde producten of diensten te leveren in een bepaald tijdsvenster. Capaciteit omvat arbeid, machines, ruimte en IT-infrastructuur en vormt de input voor capaciteitsplanning en operations management.

De bepaling ervan hangt af van factoren zoals de vraagprognose, doorlooptijden en gewenste leverbetrouwbaarheid. Belangrijke begrippen zijn effectieve capaciteit (de feitelijk beschikbare en inzetbare tijd) en capaciteitsbuffer (ruimte voor variatie in vraag of procesuitval). Bottlenecks, seizoensinvloeden en onderhoud beïnvloeden de capaciteitsbehoefte en de timing ervan.

Berekening en toepassing: een basisbenadering is de capaciteit per tijdsperiode te berekenen als de verwachte vraag per periode vermenigvuldigd met de benodigde tijd per eenheid. De uitkomst wordt vergeleken met de beschikbare capaciteit (bijv. uren per periode maal het aantal productie- of dienstlijnen). Het verschil geeft mogelijke tekorten of overschotten, waarna maatregelen kunnen worden gepland.

Beheersing: om de capaciteitsbehoefte te dekken kunnen organisaties investeren in extra capaciteit (nieuwe machines, uitbreiding van personeel), procesverbeteringen (lean-principes, verkorten van doorlooptijden), flexibele inzet (overwerk, oproepkrachten) of uitbesteding/onderaanneming. Ook inzet van wisselschema’s en automatisering kan helpen bij schaalbaarheid en responsiviteit.

Het begrip wordt toegepast in uiteenlopende sectoren zoals productie, logistiek, dienstverlening en energieplanning, waar vraag en capaciteit expliciet op elkaar worden afgestemd om serviceniveaus en total cost of ownership te optimaliseren.