bisfosfonatlar

Bisfosfonatlar, kemik dokusundaki osteoklastların rezorpsiyonunu baskılayan ilaçlar sınıfıdır. Yapısal olarak pyrofosfata benzerler ve hidroksiapatit üzerinde yüksek afiniteyle bağlanırlar. Nitrogen içeren bisfosfonatlar mevalonat yolunun farnesil difosfat synthazını (FPPS) inhibe ederek osteoklastların fonksiyonunu ve hayatta kalmasını bozarken, nitrogen içermeyenler ATP benzeri türevler oluşturarak osteoklast ölümü hızlandırır.

Kullanım alanları arasında osteoporosis tedavisi (postmenopozal ve erkeklerde glukokortikoid kullanımına bağlı) ile Paget hastalığı, maligniteye bağlı hiperkalsemi ve kemik metastazı ya da multipl miyelom nedeniyle meydana gelen kemik olaylarının azaltılması yer alır. Oral formlar (alendronat, risedronat, ibandronat) haftalık ya da aylık olarak, intravenöz formlar (zoledronat, pamidronat) ise belirli aralıklarla uygulanır.

Oral bisfosfonatlar aç karnına, tam suyla alınır; en az 30 dakika boyunca oturur veya ayakta kalınır ve yatılmaz. Gıda, içecekler veya başka ilaçlar 30 dakika sonra alınabilir. Diş hekimi önerileri ve dental tedaviler öncesi değerlendirme önemlidir. İntravenöz formlar genellikle infüzyonla uygulanır ve böbrek fonksiyonları izlenir.

Yan etkileri arasında gastrointestinal irritasyon, özofageal ülser riski, hipokalsemi ve nadir osteonekroz çene ile akut faz reaksiyonları yer alır. Renal yetersizliği olan hastalarda doz ayarlamaları yapılır; bazı durumlarda kullanım kontrendike olabilir. Gebelik ve emzirme çoğu durumda önerilmez.

Takipte serum kalsiyum ve fosfor düzeyleri ile böbrek fonksiyonları izlenir; uzun süreli tedavilerde kemik mineral yoğunluğu ve ağız sağlığına dikkat etmek gerekir. Uzun süreli tedavide dental kontrol önemli bir önleme olarak kabul edilir.