aktinomykoser

Aktinomikoz to rzadka, przewlekła infekcja bakteryjna wywołana przez bakterie z rodzaju Actinomyces, najczęściej Actinomyces israelii. Bakterie te są gram-dodatnie, beztlenowe i filamentowe, stanowiąc część naturalnej flory jamy ustnej, przewodu pokarmowego i układu moczowo‑płciowego. Zakażenie najczęściej wynika z uszkodzenia błon śluzowych i rozwoju endogennego ogniska infekcji, co prowadzi do przewlekłego nacieku zapalnego z ropnymi przetokami i guzkami.

Najczęstsze postaci kliniczne to postać cervicofacialna (tzw. „żuchwowo‑szyjna”), rzadziej piersiowa, brzuszna i miednicza. Charakterystyczną cechą jest powolny przebieg z naciekami, guzami oraz przetokami ropnymi zawierającymi granule siarkowe (granulki siarkowe) obserwowane w ropniach. Inne lokalizacje mogą obejmować miednicę i tchawicę, zależnie od drogi zakażenia.

Diagnostyka opiera się na izolowaniu Actinomyces z materiału z ropni lub przetok, choć hodowla jest utrudniona ze względu na wymóg beztlenowych warunków. W diagnostyce klinicznej istotna jest również histopatologia, która może ujawniać charakterystyczne kolonie bakteryjne w towarzystwie zapalnego nacieku. Obrazowanie (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) bywa wykorzystywane do oceny zakresu zmian i planowania leczenia.

Leczenie jest długotrwałe i zwykle obejmuje wysokodawkową penicylinę podawaną dożylne przez kilka tygodni, następnie kontynuację doustną przez 6–12 miesięcy. W przypadku alergii na penicylinę stosuje się alternatywy takie jak doksycyklina, tetracyklina, klindamycyna czy erytromycyna. Czynne zmiany ropne mogą wymagać zabiegowej drenażu lub debridamentu. Dzięki wczesnemu rozpoznaniu rokowanie jest dobre, natomiast opóźnienie diagnozy zwiększa ryzyko trwałych zmian i nawrotów. Klinicznie istotna jest także współpraca między chirurgią a antybiotykoterapią.