przetok

Przetok, potocznie przetoka, to patologiczny kanał łączący dwa narządy lub powierzchnie ciała, umożliwiający komunikację oraz stały wypływ treści. Taki przebieg może prowadzić do przewlekłego drenażu i podrażnienia skóry lub błon śluzowych.

Przetoki mogą być wrodzone lub nabyte. Najczęstszymi przyczynami są zakażenia i ropnie, urazy, zakażenia pooperacyjne, nowotwory, urazy chemiczne, a także choroby zapalne jelit (np. choroba Crohna). Istotny wpływ mają również czynniki ogólne, takie jak niedożywienie i osłabienie odporności.

Rodzaje przetok obejmują przetoki skórne (prowadzające do skóry z wnętrza ciała) oraz przetoki wewnętrzne, które łączą dwa narządy lub ich części (np. jelito z pęcherzem, jelito z jamą otrzewnej). W praktyce wyróżnia się przetoki proste i złożone, a także przetoki ostre vs przewlekłe. Lokalizacja i przebieg decydują o planie leczenia.

Objawy zależą od lokalizacji i wysypu treści z przetoku. Typowe są stały wypływ z rany, nie gojenie się dna rany, zapach, ból, a w przypadkach dużych przetok – zaburzenia odżywiania i elektrolitowe. Diagnostyka obejmuje badanie fizykalne, a także badania obrazowe (fistulografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) oraz ocenę zakażeń.

Leczenie celowo obejmuje likwidację przyczyny i zamknięcie przetoku. Stosuje się antybiotykoterapię, drenaż ropni, wsparcie żywieniowe, a w wielu przypadkach zabiegi chirurgiczne (fistulotomia, resekcja zaangażowanego odcinka, plastyka). W chorobie Crohna istotne jest również leczenie farmakologiczne ukierunkowane na przebieg choroby. Rokowanie zależy od lokalizacji, liczby przetok i skuteczności leczenia; niektóre przetoki goją się, inne wymagają długotrwałej terapii i mogą nawracać.