afiksów

Afiksów (afiks) to morfemy związane z rdzeniem wyrazu, które nie mogą występować samodzielnie. Ich zadaniem jest zmiana znaczenia wyrazu lub funkcji gramatycznej, a także tworzenie nowych form i wyrazów. Afiksy są częścią morfologii słowa i występują w różnych językach w różnym natężeniu.

Wyróżnia się cztery podstawowe typy afiksów: przedrostki, przyrostki, infiksy i afiksy okrężne. Przedrostki dodawane są na początku rdzenia; przykłady to nie- w niebezpieczny, od- w kierunkowych formach. Przyrostki znajdują się na końcu rdzenia; przykłady obejmują końcówki fleksyjne takie jak -y w liczbie mnogiej domy, oraz -owy w przymiotnikach, np. pogodowy. Infiksy są wstawiane wewnątrz rdzenia; w niektórych językach (np. Tagalog) infiks -um- wstawiany wewnątrz rdzenia tworzy nowe formy, jak sulat → sumulat. Afiksy okrężne łączą się na obu stronach rdzenia, tworząc formy złożone, na przykład w niemieckim ge-…-t (gespielt, czyli 'zagrany'), gdzie część przed rdzeniem i po rdzeniu tworzy całość morfologiczną.

Funkcje afiksów obejmują derivację (tworzenie nowych wyrazów o nowym znaczeniu lub części mowy) oraz fleksję (odmianę pod kątem liczby, przypadku, czasu, strony). W języku polskim afiksy odgrywają kluczową rolę w codziennej morfologii: pomagają tworzyć nowe wyrazy oraz odmieniać formy wyrazów. W różnych językach ich zestaw i reguły mogą się znacznie różnić, od silnie aglutynacyjnych po bardziej fleksyjne systemy.