Transregulerende

Transregulerende factoren, ook wel trans-actieve factoren genoemd, verwijzen naar moleculaire elementen die genexpressie reguleren vanaf een andere DNA-molecuul dan het doelgen. Deze factoren diffuseren door de cel en beïnvloeden genen die zich op andere loci of zelfs op andere chromosomen bevinden. Dit is in tegenstelling tot cis-regulerende elementen zoals promotoren en enhancers die op dezelfde DNA-molecuul liggen als het doelgen.

Voorbeelden van transregulering zijn trans-acting transcription factors (activatoren en repressors) en niet-coderende RNA-moleculen zoals microRNA’s die via RNA-interferentie genexpressie beïnvloeden. Mechanismen omvatten onder andere binding aan promotor- of enhancerregio’s, recrutering van RNA-polymerase, co-activatoren of co-repressoren en chromatin remodeling; bij RNAi kunnen kleine interfering RNA’s mRNA destabiliseren of translatie remmen.

Transregulering speelt een centrale rol in ontwikkeling, respons op stimuli en de werking van netwerken van genexpressie. In genetische studies worden trans-regerende effecten onderscheiden van cis-regulerende effecten; bij eQTL-analyses spreken wetenschappers vaak over trans-eQTL die genexpressie op een andere locus beïnvloeden. Mutaties in trans-activators kunnen breedvoerige en pleiotrope fenotypische effecten veroorzaken, omdat één factor meerdere doelgenen reguleert.

Het begrip transregulering wordt breed toegepast in moleculaire biologie en genomica en is cruciaal voor het modelleren van reguleringsnetwerken en het interpreteren van regulatorische mutaties.