Syntaxisbomen

Syntaxisbomen zijn boomdiagrammen die de hiërarchische opbouw van zinnen visueel maken. Ze tonen hoe woorden en woordgroepen samen constitueren en hoe deze constituenten onderling aan elkaar gerelateerd zijn.

Bladknopen zijn de woorden; interne knopen geven syntactische categorieën zoals NP, VP en PP. De wortel van de boom staat voor de hele zin, vaak aangeduid als S of TP, afhankelijk van de theorie. In een constituencyboom wordt de structuur gegroepeerd in hiërarchische eenheden, terwijl in dependencybomen het verband tussen hoofden en hun afhankelijkheden centraal staat.

Er bestaan verschillende typen syntaxisbomen. Constituencybomen benadrukken de samenstelling van zinnen uit woordgroepen; dependencybomen leggen de relaties tussen woorden vast, bijvoorbeeld welke woord het hoofd bepaalt en welke woorden dat hoofd bewerken of aanvullen. Beide systemen maken structurele relaties expliciet en helpen bij het analyseren van beweging, vervanging en equivalentie tussen zinsvormen.

Syntaxisbomen hangen nauw samen met grammaticale theorieën zoals contextvrije grammatica en X-bar theorie. In de computationele taalkunde worden parsers gebruikt om bomen automatisch te genereren uit zinnen, wat leidt tot treebanks en grootschalige corpora.

Toepassingen zijn onder meer taalkundig onderzoek, onderwijs en natuurlijke taalverwerking. In NLP dienen syntaxisbomen als basis voor parsing, grammaticale annotatie, en toepassingen zoals machinevertaling, foutdetectie en grammaticale verbetering. Een eenvoudig voorbeeld: in De kat ziet de muis fungeert NP De kat als onderwerp en VP ziet de muis als predikaat met de directe object De muis. De boom laat de hiërarchie en afhankelijkheden zien.