Ozlashtirish

O‘zlashtirish — o‘quvchi yoki talaba tomonidan yangi bilim, ko‘nikma yoki qobiliyatni egallash, tushunish, eslab qolish va amaliyotga tadbiq qilish jarayonidir. Bu jarayon nafaqat ma’lumotlarni yodlashni, balki ularni ongli fikrlash jarayoniga kiritishni, tushuncha va ko‘nikmalar o‘rtasidagi aloqalarni anglashni ham o‘z ichiga oladi. O‘zlashtirish keng ma’noda bilimlarni moslashtirish, nazariy tushunchalarni chuqur o‘zlashtirish hamda qobiliyatlarni amalda qo‘llashni qamrab oladi.

Atamasi o‘zbek tilidagi o‘zlashtirish fe‘lidan olingan bo‘lib, ildizi moslashish, egallash ma’nolarini anglatadi. O‘zlashtirish keng qamrovli bo‘lib, til o‘rganish, matematika, tarix kabi sohalarda bilim, ko‘nikma va ko‘rsatkichlarning birgalikda egallanishini ifodalaydi.

Ta’lim kontekstida o‘zlashtirish odatda nazariy bilimlar, amaliy ko‘nikmalar va munosabatlarning birgalikda egallanishini ifodalaydi. Psixologiya va pedagogikada u kognitiv jarayonlar — tushunish, eslab qolish, ma’lumotni kontekstga tadbiq qilish — bilan chambarchas bog‘liq bo‘ladi.

O‘zlashtirish jarayonining samaradorligi motivatsiya, ilgari mavjud bilimlar, o‘qitish usullari va o‘quv muhitiga bog‘liq. Faollashtirish uchun izohlash, amaliy mashqlar, kontekstual vazifalar qo‘llanadi; natijalar doim baholash vositalari yordamida tekshiriladi. O‘zlashtirish darajasini o‘lchash ta’lim sifatini baholashda asosiy ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, darslarning samaradorligini aniqlashga yordam beradi. O‘zlashtirish va o‘rgatish o‘zaro aloqada bo‘lib, muvaffaqiyatli ta’lim uchun ikkalasi ham muhimdir.