Ontolojiler

Ontolojiler, bilgi alanlarında varlıkların temel kavramsal yapısını ve bu yapılar arasındaki ilişkileri sistematik olarak tanımlayan modellerdir. Bir ontoloji, kavramlar (sınıflar), özellikler (nitelikler), bireyler ve bunlar arasındaki ilişkiler ile kuralları kapsar ve paylaşılan bir anlayışı temsil eder. Felsefede ontoloji, varlık nedir, hangi kategorilere ayrılabilir, varlığın yapısı nasıl olur gibi soruları inceler; terim kökeni Yunanca ontos (varlık) ve logos (bilim) kelimelerinden gelir. Tarihsel olarak Aristoteles’in metafizik çalışmaları bu alandaki düşünceye temel oluşturmuştur.

Bilgisayar ve bilgi bilimlerinde ontolojiler, bilgi paylaşımını ve yeniden kullanılabilirliği kolaylaştırmak için kullanılır. Bilgisayarlı ontolojiler, kavramlar arasındaki hiyerarşi, nitelikler ve mantıksal ilişkileri resmî olarak tanımlar; çoğu zaman OWL, RDF ve benzeri dillerle ifade edilir. Bu sayede makinelerin de kavramsal yapıyı anlaması ve sorgulaması mümkün olur. Ontolojiler, semantik web, veri entegrasyonu, doğal dil işleme ve kurumsal bilgi yönetimi gibi alanlarda uygulanır.

Örnek olarak WordNet (zıt anlam ve ilişkileriyle kelime ontolojisi), SUMO (Üst Ontoloji), Schema.org (web içeriğinin yapısal işaretlemesi) ve FOAF (kişiler arası ilişkileri tanımlayan ontoloji) sayılabilir. Ontolojilerin geliştirilmesi, kavramlar arasındaki uyuşmazlıkları çözmeyi ve değişen bilgiye uyum sağlamayı gerektirir; bu da sürdürme maliyeti ve paydaşlar arası uzlaşma zorlukları doğurabilir.