Koercja

Koercja to działanie polegające na zmuszeniu innej osoby do podjęcia określonego działania lub zaniechania, zwykle poprzez groźbę użycia przemocy, bezprawną presję lub manipulację. Pojęcie obejmuje zjawiska psychologiczne, społeczne, prawne i polityczne i jest tematem badań w psychologii, socjologii, naukach politycznych oraz prawie. Koercja różni się od perswazji tym, że nie wywołuje dobrowolnego wyboru; wykorzystuje przymus lub zagrożenie, by wymusić konkretne zachowanie.

Rodzaje koercji: fizyczna (groźba użycia przemocy), psychiczna (zastraszanie, szantaż, manipulacja), ekonomiczna (kontrola zasobów, odcięcie dostępu do środków), instytucjonalna (nasilanie presji przez organizacje lub państwo). W relacjach międzyludzkich koercja jest często rozpatrywana w kontekście przemocy domowej, nadużyć władzy oraz dyskryminacji. W polityce międzynarodowej mówimy o koercji, zwłaszcza w formie koercyjnej dyplomacji, presji gospodarczej lub militarnej, mającej na celu wymuszenie określonych decyzji państw.

W prawie koercja pojawia się w postaci bezprawnych groźb i wymuszeń. W wielu systemach prawnych czynność prawna dokonana pod wpływem groźby może być uznana za wadliwie oświadczenie woli, a same przestępstwa groźby, szantażu lub wymuszenia są karalne. W praktyce koercja podważa autonomię podmiotu i stanowi ważny punkt odniesienia w etyce badań naukowych oraz ochronie uczestników.

W kontekście etyki i badań koercja jest przeciwwskazywana; ustalenia dotyczące zgody powinny być dobrowolne, świadome i wolne od nacisku.