Coalitieonderhandelingen

Coalitieonderhandelingen zijn onderhandelingen tussen politieke partijen met als doel een coalitie te vormen die een meerderheid in het parlement kan dragen na verkiezingen. De uitkomst is meestal een regeerakkoord waarin prioriteiten, beleidslijnen en afspraken over ministeriële posities en budgetten zijn vastgelegd. Het doel is een stabiele regering die haar agenda kan uitvoeren.

Proces: Na verkiezingen proberen partijen een meerderheid te vormen. Partijleiders of aangewezen onderhandelaars voeren overleg in meerdere fasen. In de eerste fase kan een informateur of verkenner onderzoeken welke combinaties mogelijk zijn en welke partijen bereid zijn samen te werken. Als een haalbaar pad wordt gevonden, beginnen de daadwerkelijke onderhandelingen over beleid en ministerposten. Het doel is een breed gedragen regeerakkoord.

Rollen: In de Nederlandse praktijk wordt vaak een informateur of verkenner aangesteld door de Koning(in). Zodra een meerderheid is bereikt en er een kandidaat-formateur wordt aangewezen, leidt deze de onderhandelingen en stelt hij of zij een concept-regeerakkoord op. De Koning(in) benoemt op voordracht van de formateur de ministers en staatssecretarissen.

Uitkomst en context: De onderhandelingen zijn doorgaans vertrouwelijk; zodra een akkoord is bereikt, wordt dit openbaar gemaakt. Succes hangt af van de bereidheid van de partijen tot compromissen en doorzettingsvermogen van de betrokken onderhandelaars. Als geen meerderheid kan worden gevormd, kan dit leiden tot een politieke crisis of nieuwe verkiezingen.