zenietmetingen

Zenietmetingen (zenietobservaties) zijn meetactiviteiten in de astronomie en geodesie waarbij hemelobjecten die zich dicht bij de zenith bevinden, worden waargenomen. Het doel is de richting naar de zenith en daarmee de lokale verticale (de plumblijn) zo nauwkeurig mogelijk te bepalen. Een veel gebruikte maat is de zenitafstand, de hoek tussen het hemelobject en de zenith, aangevuld met verwante hoeken.

Historisch gezien werden zenietmetingen uitgevoerd met zenittelecop en zenitcamera’s om de verticale afbuiging en de positie van het zwaartepunt van de aarde beter te bepalen. Ze leverden een belangrijke bijdrage aan de calibratie van geodetische referentiesystemen en de nauwkeurigheid van astrometrische catalogi.

Uitvoering gebeurt met instrumenten zoals een zenittelescoop of een zenitcamera. Daarbij wordt de hoek Z (zenitafstand) bepaald en worden reducties toegepast die rekening houden met atmosferische refractie, parallax en instrumentele bias. Door met meerdere hemelobjecten in de zenitzone te werken, kan de precisie worden vergroot.

Toepassingen omvatten het vaststellen en onderhouden van geografische posities en referentiesystemen, en het bepalen van aardoriëntatieparameters. Zenietmetingen leveren ook informatie over de verticale deflectie, een verschil tussen de lokale zwaartekrachtvector en de normale van het referentiealgebra, wat belangrijk is voor geodesische modellering en aardobservaties.

Zie ook: zenit, zenitafstand, verticale afbuiging, astrometrie, geodesie, zenittelescoop, zenitcamera.