zelfevaluatie

Zelfevaluatie is het proces waarbij iemand op systematische wijze reflecteert op zijn eigen prestaties, vaardigheden en houding met als doel inzicht te krijgen en verbetering te faciliteren. Het wordt toegepast in onderwijs, arbeid en persoonlijke ontwikkeling.

In het onderwijs beoordelen leerlingen zichzelf aan de hand van vastgestelde criteria of rubrics, vaak naast de beoordeling van een docent. In werkgeversverband voeren medewerkers zelfbeoordelingen uit als onderdeel van prestatie- en loopbaanontwikkeling. Ook in persoonlijke ontwikkeling helpt zelfevaluatie bij het formuleren van leerdoelen.

Methoden en instrumenten zijn onder meer zelfbeoordelingsformulieren, rubrics, portfolios, reflectiedocumenten en journaling. Deze worden vaak gecombineerd met externe feedback, zoals van collega’s of mentoren, en soms met 360-graden feedback om een breder beeld te krijgen.

Een veelgebruikte aanpak omvat het definiëren van beoordelingscriteria, het verzamelen van bewijsmateriaal, het beoordelen van prestaties tegen die criteria, en het identificeren van sterke punten, zwakke punten en leerpunten. Vervolgens worden SMART-doelen geformuleerd en een plan van aanpak opgesteld; periodieke terugkoppeling evalueert voortgang.

Voordelen van zelfevaluatie zijn onder meer verhoogd leerbewustzijn, eigenaarschap en gerichte ontwikkeling. Nadelen zijn onder andere over- of onderwaardering van eigen prestaties en bias. Succesvolle inzet vereist duidelijke criteria, training in reflectie, en een combinatie met externe feedback en een veilige, kritische cultuur.