yüksekliklerin

Yüksekliklerin kavramı, bir noktanın veya nesnenin referans bir yüzeye göre dikey mesafesini ifade eder. En yaygın olarak topografya ve haritacılıkta kullanılır; yükseklikler, yer şekillerinin ölçülmesini, haritalandırılmasını ve çeşitli coğrafi analizlerin yapılmasını sağlar. Türkçede yüksekliklerin çoğulu olarak kullanılır ve tekil karşılıkları yükseklik, rakım veya irtifa olabilir.

Yüksekliklerin ölçümünde ve karşılaştırılmasında kullanılan temel referans yüzeyleri değişebilir. En sık başvurulan referans, deniz seviyesi olarak kabul edilen mean sea level (MSL)dır. Ancak gerçekte yer yüzeyinin karmaşıklığı nedeniyle geoid ile elipsoid arasındaki farklar göz önüne alınır. Bu fark, yükseklikle irtifa (altitude) arasındaki kavramsal ayrımı getirir; yükseklik çoğunlukla yüzeyin yüzeyine göre verilirken irtifa daha çok hava sahası ile ilgili ölçümlerde kullanılır.

Ölçüm ve veri kaynakları çeşitli teknolojilerle elde edilir. Nivelman, GNSS/GPS tabanlı konum ölçümleri, LiDAR ve radar interferometri gibi yöntemler yükseklik verisi sağlar. Elde edilen verilerle dijital yükseklik modelleri DEM (digital elevation model) ve dijital yüzey modelleri DSM türetilir; bunlar küresel veya bölgesel ölçeklerde coğrafi bilgi sistemlerinde (CBS) kullanılır.

Uygulama alanları geniştir; harita yapımı, şehir ve altyapı planlaması, afet riski analizleri, sel ve erozyon modelleri, ormancılık ve tarım gibi alanlarda yükseklik bilgisi temel bir girdidir. Yüksekliklerin çoğul ve tekil kullanımları arasında terminolojik farklar da bulunabilir; yükseklik, irtifa ve rakım terimleri bağlama göre değişik anlamlar taşıyabilir.