utlenianie

Utlenianie to proces chemiczny polegający na utracie elektronów przez atomy lub cząsteczki. W klasycznej chemii często kojarzy się z reakcją z tlenem, lecz współczesna definicja obejmuje również inne procesy redoks, w których elektrony są transferowane do innej substancji. Zmiana stanu utlenienia na wyższy lub niższy to kluczowy element reakcji utleniania i redukcji.

W praktyce utlenianie występuje w wielu kontekstach. Chemiczne utlenianie obejmuje korozję metali, spalanie paliw czy utlenianie związków organicznych. Biologiczne utlenianie obejmuje oddychanie komórkowe, w którym substraty utleniane są w łańcuchu przenośników elektronów, oraz enzymatyczne utlenianie, na przykład działanie polifenolowej oksydazy powodujące brunatnienie owoców i warzyw. W przemyśle utlenianie ma istotne zastosowania w syntezie chemicznej, przetwórstwie żywności i oczyszczaniu środowiska. Utlenianie tłuszczów przyczynia się do psucia żywności, a także do procesów starzenia w winach i innych produktach spożywczych.

Mechanizm utleniania opiera się na reakcjach redoks, w których utleniacze (oksydanty) przyjmują elektrony, a reduktory oddają je. W praktyce istotne są także potencjały redoks, które określają skłonność substancji do oddawania lub przyjmowania elektronów. Zrozumienie utleniania pozwala na kontrolę procesów chemicznych i biologicznych oraz projektowanie środków ochrony przed niepożądanym utlenianiem, takich jak antyoksydanty.