synonimy

Synonimy to wyrazy o podobnym znaczeniu lub identycznym znaczeniu w określonych kontekstach, które mogą zastępować siebie nawzajem w zdaniu bez zmiany podstawowego sensu. W praktyce jednak różnią się rejestrem językowym, konotacjami, kolokacjami i stopniem ogólności. Dzięki temu synonimy są narzędziem precyzyjnego stylizowania, parafrazowania i unikania powtórzeń.

Etymologia: wyraz pochodzi z greckiego synonimos – „wspólna nazwa” (syn- „wspólny” + onoma „nazwa”). W polszczyźnie forma „synonim” i liczba „synonimy” funkcjonuje jako standardowy termin językoznawczy.

Rodzaje. W praktyce wyróżnia się: (a) synonimy absolutne – rzadko występują w pełnym identycznym znaczeniu, (b) synonimy bliskie – różnią się niuansami i częstotliwością użycia, (c) synonimy kontekstowe – ich zamiennik zależy od konkretnego kontekstu, stylu i rejestru. Poza tym istnieją wyrazy o podobnym znaczeniu, które są bardziej kolokacyjne lub merytoryczne (terminy specjalistyczne).

W zastosowaniach leksykograficznych i redakcyjnych synonimy pomagają w tworzeniu parafraz, unikania repetencji i dopasowania tonu tekstu. W słownikach synonimów opisuje się zasięg znaczeniowy, ograniczenia semantyczne i przykładowe kolokacje. W praktyce dobór synonimu zależy od stylu, rejestru, konotacji i oczekiwanej precyzji.

Przykłady: „szczęśliwy” i „radosny” – bliskoznaczniki, z lekkimi różnicami odcieni; „ładny” i „piękny” – podobne znaczeniowo, lecz „piękny” wyraża silniejszą ocenę; „duży” i „ogromny” – różnica w sile intensywności; „mały” i „niewielki” – różnica w rejestrze.

---