stýringar

Stýringar eru ferli eða fræðigrein sem snúast um að hafa áhrif á hegðun kerfis til að ná tilteknu markmiði. Hugtakið er notað á mörgum sviðum, mest í verkfræði og stjórnun. Í verkfræði vísa stýringar oft til stjórnkerfis sem stilla hegðun kerfis með endurgjöf og stundum forspárstýringu.

Helstu hlutir stýrikerfis eru plantan (ferlið sem stýrt er), skynjarar sem mæla útkomur, akúatórar sem hafa áhrif á inntak, og stjórnandi sem reiknar viðeigandi aðgerð. Kerfið myndar lokuð lykkja þegar endurgjöf úr skynjurum er notuð til að stilla akúatórana. Opnar stýringar vinna án endurgjafar og fara eftir forritiðum inntökum, en lokaðar stýringar leitast við að tryggja stöðugleika og fylgja markmiði með leiðréttingu.

Stærðfræðileg módel, meðal annars afleiðslu- og ástandsgrunnvalla lýsingar, liggja til grundvallar hönnun stýringar. Stjórnendur eru oft hannaðir til að ná stöðugleika, hraða og nákvæmni. Algengar aðferðir eru PID-stýring, forspárstýring (feedforward) og flóknari aðferðir, svo sem robust eða optimal stýring.

Fyrir utan verkfræði vísa stýringar einnig til stjórnunars- og stefnumótunarkerfa sem stýra stofnunum, opinberum aðilum eða flóknum kerfum. Í þessum skilningi ná stýringar til ákvarðanatöku, áhættustjórnar, reglugerðarsamræmingar og frammistöðumatninga sem miða að sameiginlegu markmiði.

Notkun stýringar nær yfir mörg svið, allt frá iðnaði og vélaverkfræði til bifreiða, loftferða, orkunýtingar og notendakerfa. Hún sameinar þekkingu úr stærðfræði og kerfisfræði með hagnýtu öryggi og áreiðanleika.