steractiviteit

Steractiviteit verwijst naar de magnetische activiteit van sterren en de variabiliteit van hun buitenste atmosferen. Bij sterren zoals de zon ontstaat magnetisme door een combinatie van convectie en rotatie, die een dynamo aandrijven en magnetische velden door de stellaire buitenlagen laten ontstaan. Deze velden geven aanleiding tot een reeks verschijnselen op en rond de ster die in verschillende golflengten waarneembaar zijn.

Tot de belangrijkste uitingen behoren zonnevlekken (kouder, donkerder gebied op het oppervlak), faculae en plages (helderdere regio’s in de photosfeer en chromosfeer), chromosferische activiteit en uitbarstingen zoals flares en coronale massa-ejecties. Deze activiteit veroorzaakt variaties in licht, spectra en emissie in röntgen- en UV-bereiken, wat zich uit in fotometrische veranderingen en spectroscopische veranderingen gedurende veelvoudige tijdschalen.

De activiteit wordt gemeten met verschillende indicatoren: spectroscopische lijnen zoals Ca II H&K en H-alpha, X-ray en UV-emissies, en fotometrische variabiliteit. Daarnaast geven methoden als Zeeman-Doppler-imaging informatie over de magneetvelden. De activiteit is vaak gekoppeld aan de rotatie van de ster; jongere, sneller roterende sterren vertonen over het algemeen hogere activiteitniveaus.

Steractiviteit vertoont lange termijn cycli, zoals de ongeveer 11-jarige zonnecyclus. Veel sterren tonen quasi-periodieke variaties, hoewel de amplitude en periode variëren. Het begrip van steractiviteit helpt bij het inschatten van sterrenleeftijd (gyrochronologie), de werking van magnetische dynamos en de gevolgen voor exoplaneten en detectiemethoden.