sceptyk

Sceptyk to osoba, która nawykowo kwestionuje przyjmowane twierdzenia, domaga się dowodów i w razie ich braku zawiesza ostateczny osąd. Słowo pochodzi od greckiego sceptikos, oznaczającego powściągliwy, ostrożny, i weszło do polszczyzny poprzez łacinę oraz inne języki europejskie. W języku potocznym sceptyk bywa kojarzony z ostrożnością w ocenie twierdzeń i skłonnością do weryfikowania informacji.

W tradycji filozoficznej sceptycyzm jest stanowiskiem wobec poznania. W starożytności Pyrrho z Elis i później sceptycy tacy jak Sextus Empiricus rozwijali naukę, że pewność poznania jest trudna do uzyskania, a ludzki osąd należy często ograniczać. Istnieje różnica między karcianą wątpliwością a praktycznym podejściem do sprawdzania faktów; współczesny sceptycyzm łączy te tradycje z metodą naukową i krytycznym myśleniem.

Współczesny sceptycyzm, często nazywany naukowym sceptycyzmem, kładzie nacisk na dowody, testowalność, powtarzalność wyników i falsyfikowalność hipotez. Osoby identyfikujące się jako sceptycy angażują się w edukację naukową, demontaż pseudonauki oraz promowanie rzetelnych źródeł informacji. Sceptyk nie odrzuca idei bez dowodu; dąży do jasnych kryteriów weryfikacji twierdzeń i otwartości na zmienianie poglądów w świetle nowych dowodów.

Sceptycyzm odróżnia się od cynizmu i agnostycyzmu. Celem jest konstruktywna ostrożność i dążenie do jasnych, opartych na danych odpowiedzi, a nie jedynie podejrzliwość czy pasywna rezygnacja.