predykcja

Predykcja (z łac. praedictio) to proces szacowania przyszłych stanów systemu na podstawie danych, modeli i wzorców obserwowanych w przeszłości. W ujęciu statystycznym i informatycznym predykcja obejmuje zarówno oszacowanie konkretnej wartości (predykcja punktowa), jak i oszacowanie rozkładu prawdopodobieństwa przyszłych wyników (predykcja probabilistyczna).

W praktyce wyróżnia się różne formy predykcji. Predykcja punktowa podaje jedną przewidywaną wartość, natomiast predykcja probabilistyczna wyraża prawdopodobieństwa różnych rezultatów. Często mówimy też o przedziałach ufności lub interwałach prognostycznych, które określają zakres, w którym prawdopodobnie mieści się faktyczny wynik.

Metody predykcji obejmują techniki statystyczne (regresja, analizy szeregów czasowych), modele uczenia maszynowego (sieci neuronowe, drzewa decyzyjne, modele zespołowe) oraz symulacje komputerowe (np. Monte Carlo). Kluczowe znaczenie ma wybór danych, walidacja modelu oraz uwzględnienie niepewności i zmienności otoczenia. Oceny jakości predykji obejmują miary błędów (MAE, RMSE, MAPE) oraz kalibrację rozkładu dla predykcji probabilistycznych.

Zastosowania predykcji są szerokie: meteorologia, ekonomia i finanse, epidemiologia, inżynieria, sport i wiele dziedzin nauk ścisłych. W praktyce predykcja wiąże się z ograniczeniami wynikającymi z jakości danych, założeń modelowych i nieprzewidywalności świata rzeczywistego, co wymaga transparentności i ciągłej oceny ryzyka.