postzygotycznych

Postzygotyczne bariery izolacyjne to mechanizmy ograniczające przepływ genów między populacjami lub gatunkami po zapłodnieniu. Działają po powstaniu zygoty i dotyczą potomstwa hybrydowego, które często wykazuje obniżoną zdolność przetrwania, rozwoju lub rozmnażania się. W odróżnieniu od prezygotycznych barier izolacyjnych, które zapobiegają zapłodnieniu, postzygotyczne bariery ograniczają gene flow na późniejszych etapach.

Najczęściej wyróżnia się trzy formy postzygotycznych barier: niezdolność do pełnego rozwoju (hybidy giną lub mają znacznie obniżoną żywotność w wczesnych lub późniejszych etapach rozwoju), niepłodność hybryd (hybrydy dorosłe są bezpłodne) oraz rozpad mieszania (hybrydy mogą być początkowo plodne, lecz ich potomstwo ma znacznie obniżoną zdolność przetrwania lub rozmnażania). Mechanizmy takie wynikają z niezgodności genetycznych między genomami rodziców, różnic chromosomalnych oraz czynników cytoplazmatycznych. W teorii często przywołuje się koncepcję Dobzhansky’ego–Modorowskiego, według której niektóre różnice genetyczne między gatunkami prowadzą do nieefektywnego działania genów w hybrydach.

Zasada Haldane’a, dotycząca postzygotycznych barier, stwierdza, że w hybrydach jednym z gatunków może być płeć heterogamiczna (np. samiec XY), która częściej wykazuje niepłodność lub niezdolność do rozwoju. Ta obserwacja potwierdza skłonność postzygotycznych barier do ograniczania gene flow i utrwalania różnic gatunkowych.

Znaczenie postzygotycznych barier izolacyjnych leży w ich roli w specjacji. Utrudniają one mieszanie genów po wykształceniu izolacji reprodukcyjnej, co wspiera utrzymanie odrębności gatunkowych i może prowadzić do dalszego rozdzielenia populacji. Przykłady obejmują mule będące wynikiem krzyżowania konia i osła (zwykle bezpłodne) oraz różne przypadki hybryd w roślinach, które potrafią być plodne, lecz ich potomstwo ma ograniczoną zdolność przetrwania.